BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ KALİTE GÜVENCESİ YÖNERGESİ

BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ
KALİTE GÜVENCESİ YÖNERGESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar
Amaç
Madde 1 - (1) (Değişik:12/10/2023 tarih ve 2023-22/2 sayılı Senato Kararı)
Bu Yönergenin amacı Bursa Uludağ Üniversitesinin YÖKAK Kurumsal Akreditasyon
Kriterleri ve diğer Kalite Yönetim Sistemleri gerekliliklerine uygun çalışmalar ve bu
kapsamda tanımlanan görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin esasları düzenlemek ve
Bursa Uludağ Üniversitesi Kalite Komisyonunun, Kalite Koordinatörlüğünün ve diğer
kalite komisyonlarının kuruluşu ile çalışma usul ve esaslarını belirlemektir.
Kapsam
Madde 2 - (1) Bu Yönerge, Bursa Uludağ Üniversitesi Kalite Komisyonunun,
Kalite Koordinatörlüğünün ve diğer kalite komisyonlarının kuruluşları ile
faaliyetlerinin usul ve esaslarına, akademik ve idari hizmetlerin değerlendirilmesi,
geliştirilmesi, kalite düzeylerinin onaylanması ile tanınmasına ve Bursa Uludağ
Üniversitesi bünyesinde kalite ve akreditasyon ile ilgili olarak yürütülecek çalışmalara
ilişkin hükümleri kapsar.
Dayanak
Madde 3 - (1) (Değişik:12/10/2023 tarih ve 2023-22/2 sayılı Senato Kararı)
Bu Yönerge, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun Ek 35 inci
maddesi ile 13/07/2023 tarih ve 32247 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan
Yükseköğretim Kalite Güvencesi ve Yükseköğretim Kalite Kurulu Yönetmeliğine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 - (1) Bu Yönergede geçen;
a) Akademik Birim: Bursa Uludağ Üniversitesine bağlı Enstitü, Fakülte,
Meslek Yüksekokulu, Konservatuvar, Yüksekokul, Uygulama ve Araştırma
Merkezlerini,
c) Ara Değerlendirme (AD): Kurumsal akreditasyon programı kapsamında
iki yıl süreyle koşullu akreditasyon veya beş yıl süreyle tam akreditasyon alınmış
Senato Karar Ekiolması halinde, kalite gelişim süreçlerinin Yüksek Öğretim Kalite Kurulu tarafından
değerlendirildiği ve bu değerlendirme neticesinde tam akreditasyon veya
akreditasyonun reddi kararı verilen değerlendirme sürecini,
d) Ara Değerlendirme Raporu (ADR): Ara değerlendirme kapsamında
yapılan değerlendirme sonucunda değerlendirme takımı tarafından hazırlanan raporu,
ç) Birim Kalite Komisyonu: Bursa Uludağ Üniversitesi akademik ve idari
birimlerinde oluşturulacak kalite komisyonunu,
e) Değerlendirme Süreci: Yüksek Öğretim Kalite Kurulu tarafından yürütülen
kurumsal dış değerlendirme programını, kurumsal akreditasyon programını, izleme
programı ile ara değerlendirmeyi,
f) İdari Birim: Bursa Uludağ Üniversitesi Genel Sekreterliğini, Daire
Başkanlıklarını, Güvenlik Müdürlüğünü, Basımevi Müdürlüğünü, Döner Sermaye
İşletmesi Müdürlüğünü, Hukuk Müşavirliğini, Afet ve Acil Durum Yönetimi
Merkezini,
g) İzleme Programı: Kurumsal dış değerlendirme programı kapsamında
değerlendirilen yükseköğretim kurumlarının kalite gelişimlerinin Yüksek Öğretim
Kalite Kurulu tarafından değerlendirildiği süreci,
h) İzleme Raporu: İzleme programı kapsamında değerlendirilen
yükseköğretim kurumu için Yüksek Öğretim Kalite Kurulunun oluşturduğu izleme
takımının tarafından hazırlanan raporu,
ğ) Kalite Gönüllüsü: Bursa Uludağ Üniversitesinde kalite konusunda eğitim
almış personeli,
i) Kalite Komisyonu: Bursa Uludağ Üniversitesi Kalite
Komisyonunu, ı) Kalite Komisyonu Başkanı: Bursa Uludağ
Üniversitesi Rektörünü,
j) Kalite Koordinatörü: Bursa Uludağ Üniversitesi Kalite Koordinatörünü,
k) Kalite Koordinatörlüğü: Bursa Uludağ Üniversitesi Kalite
Koordinatörlüğünü,
l) Kalite Temsilcisi: Akademik ve idari birimin üst yöneticisi veya
yetkilendirdiği personeli
m)Kalite Yönetim Sistemi (KYS): Bursa Uludağ Üniversitesi Stratejik Planı
kapsamında belirlenen kalite hedeflerine ulaşılabilmesi için sürdürülen planlı ve
sistematik faaliyetlerin bütününü ( YÖKAK Akreditasyon Kriterleri ile TS EN ISO
Kapsamında yer alan tüm standartları),
Senato Karar Ekin) (Değişik:12/10/2023 tarih ve 2023-22/2 sayılı Senato Kararı) Kriter:
Bursa Uludağ Üniversitesi Stratejik Planı kapsamında belirlenen kalite hedefleri,
Araştırma Üniversitesi Performans Kriterleri, Girişimci ve Yenilikçi Üniversite
Endeksi Kriterleri, Ulusal ve Uluslararası Sıralama Endeksleri Kriterleri vb gibi izlenen
tüm kriterleri,
o) Kurum İç Değerlendirme Raporu (KİDR): Eğitim-öğretim, araştırma ve
toplumsal katkı faaliyetleri ile idari hizmetlere ilişkin kalite güvencesi süreçlerini
izlemek amacıyla Kalite Koordinatörlüğü tarafından her yıl hazırlanan raporu,
p) Kurumsal Dış Değerlendirme Programı (KDDP): Yükseköğretim
kurumlarının eğitim ve öğretim, araştırma ve geliştirme, toplumsal katkı faaliyetleri ile
idari hizmetlerinin kalitesinin Yüksek Öğretim Kalite Kurulu tarafından
gerçekleştirilecek değerlendirme sürecini,
ö) Kurumsal Geri Bildirim Raporu (KGBR): Kurumsal dış değerlendirme
programı kapsamında dış değerlendiriciler tarafından hazırlanan ve Bursa Uludağ
Üniversitesinin güçlü ve iyileşmeye açık alanlarını içeren raporu,
q) Kurumsal Akreditasyon Programı (KAP): Yükseköğretim kurumlarının
Yüksek Öğretim Kalite Kurulu tarafından; eğitim ve öğretim, araştırma ve geliştirme,
toplumsal katkı ve idari hizmet süreçlerindeki planlama, uygulama, izleme ve
iyileştirme süreçlerinin nitel ve nicel olarak değerlendirildiği ve bunun neticesinde
akreditasyona ilişkin kararın verildiği değerlendirme sürecini,
r) Kurumsal Akreditasyon Raporu (KAR): Kurumsal akreditasyon programı
kapsamında değerlendirilen Bursa Uludağ Üniversitesi için Yüksek Öğretim Kalite
Kurulunun oluşturduğu değerlendirme takımı tarafından hazırlanan raporu,
s) Öğrenci Temsilcisi: Öğrenci Kalite Komisyonunda ilgili akademik birimi
temsil eden öğrenciyi,
ş) Öğrenci Kalite Komisyonu: Akademik Birim Kalite Komisyonlarının
öğrenci üyelerinden oluşan komisyonu,
t) Ölçme ve Değerlendirme Komisyonu: Bursa Uludağ Üniversitesi Ölçme
ve Değerlendirme Komisyonunu,
u) Performans Göstergeleri: Bursa Uludağ Üniversitesi’nin amaç ve
hedeflerine ulaşıp ulaşmadığını ya da ne kadar ulaştığını ölçmek, izlemek ve
değerlendirmek için kullanılan araçları,
ü) Program Değerlendirmesi: İç Kalite Güvence Sisteminin bir parçası olarak
öğretim programlarının değerlendirilmesi çalışmalarını,
Senato Karar Ekiv) Rektör: Bursa Uludağ Üniversitesi Rektörünü,
y) Senato: Bursa Uludağ Üniversitesi Senatosunu,
z) Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı: Bursa Uludağ Üniversitesi Strateji
Geliştirme Daire Başkanlığını,
aa) Yükseköğretim Kalite Güvencesi Durum Raporu: Yüksek Öğretim Kalite
Kurulu tarafından ilgili yıl içinde gerçekleştirilen kalite güvencesi çalışmaları dikkate
alınarak her yıl hazırlanan, Yüksek Öğretim Kalite Kurulu ve ilgili diğer paydaşların
bilgisine sunulan raporu ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kalite Komisyonu
Kalite Komisyonunun yapısı
Madde 5 - (1) (Değişik:12/10/2023 tarih ve 2023-22/2 sayılı Senato Kararı)
Kalite Komisyonu Rektör, Kaliteden Sorumlu Rektör Yardımcısı, Kalite Koordinatörü,
Ar-Ge Koordinatörü, Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Koordinatörü, Meslek Yüksek
Okulları Koordinatörü, Enstitü temsilcisi, Fakülte temsilcisi, Genel Sekreter, Strateji
Geliştirme Daire Başkanı ile öğrenci temsilcisinden oluşur. Senato kararı ile sayılanlar
haricinde üye görevlendirilebilir.
(2)Kalite Komisyonunun başkanlığını Rektör, Rektörün bulunmadığı
zamanlarda Rektörün görevlendireceği Rektör Yardımcısı yapar.
(3)Herhangi bir sebeple birinci fıkrada sayılan görevlerden ayrılanların Kalite
Komisyonu üyeliği sona erer. Üyeliği sona eren kişinin yerine görevlendirme yapılır.
(4)Kalite Komisyonu üyeleri, Üniversite web sayfasından ilan edilir.
Kalite Komisyonunun çalışma usul ve esasları
Madde 6 - (1) Kalite Komisyonunun çalışma usul ve esasları aşağıdaki
gibidir:
a) Kalite Komisyonu her akademik yılda en az iki kez toplanır. Bunun dışında
Komisyon Başkanının, Kalite Koordinatörünün veya Kalite Komisyonu üyelerinin salt
çoğunluğunun yazılı talebi üzerine olağanüstü toplanır. Toplantı tarihi Komisyon
Başkanı tarafından belirlenir ve üyelere duyurulur,
b) Kalite Komisyonu üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve
toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Oyların eşit olması halinde
Komisyon Başkanının oyu doğrultusunda karar alınmış sayılır,
c) Kalite Komisyonunun sekretarya ve personel hizmetleri, Kalite
Koordinatörlüğü tarafından yürütülür.
Senato Karar EkiKalite Komisyonunun görevleri
Madde 7 - (1) Kalite Komisyonunun görevleri şunlardır:
a) Üniversitenin stratejik planı ve hedefleri doğrultusunda, Yükseköğretim
Kalite Kurulu tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, eğitim-öğretim,
araştırma ve toplumsal katkı faaliyetleri ile idari hizmetlerin değerlendirilmesi ve
kalitesinin geliştirilmesi için iç ve dış kalite güvence sistemini kurmak; kurumsal
göstergeleri tespit ederek program değerlendirmesi yapmak; bu kapsamdaki çalışmaları
Senatonun onayına sunulmasını sağlamak,
b) Değerlendirme süreçlerinde yer alan bütün kalite çalışmalarını planlamak
ve yürütmek; kurumsal değerlendirme ve iyileştirme çalışmalarının sonuçlarını içeren
KİDR’i hazırlamak ve Senatoya sunmak; onaylanan KİDR’in Üniversitenin web
sayfasında ilanını sağlamak,
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kalite Koordinatörlüğü
Kalite Koordinatörlüğünün oluşturulması
Madde 8 - (1) Kalite Koordinatörü, Rektör tarafından Kalite Komisyonu
üyeleri arasından seçilir. Kalite Koordinatörü, Üniversitenin eğitim-öğretim, araştırma
faaliyetleri ve idari hizmetleri için iç ve dış kalite güvence sisteminin sağlanması ile bu
Yönergede belirtilen görevlerin yerine getirilmesinde kendisine yardımcı olmak üzere
en fazla dört yardımcı belirler
(2)Kalite Koordinatörü ve yardımcılarının görev süresi, Kalite Komisyonu
görev süresi ile aynıdır.
(3)Kalite Koordinatörlüğünün büro, demirbaş ve personel ihtiyacı Rektörlük
tarafından karşılanır.
Kalite Koordinatörlüğünün görevleri
Madde 9 - (1) Kalite Koordinatörlüğünün görevleri şunlardır:
a) KYS’nin kurulumu için gerekli teknik altyapıyı belirleyip, uygulanmasını
sağlamak ve bu bağlamda çalışmaları yürütmek,
b) KYS’nin performansını ve ihtiyaçlarını raporlamak,
c) KYS ile ilgili konularda dış paydaşlar ile ilişkilerin
yürütülmesini sağlamak, ç) Kalite çalışmaları kapsamında Birimler
arasında koordinasyonu sağlamak,
d) Kalite Komisyonunca belirlenen ve Senato tarafından onaylanan hedeflerin
performans ölçümlerini yapmak,
Senato Karar Ekie) Gerekli dokümanların hazırlanması, revizyonu, yayımlanması, kayıtların
tutulması ve dağıtılmasını sağlamak,
f) Akademik ve idari birimlerin Kalite Temsilcileri ile yapılan toplantıların
koordine edilmesini sağlamak,
g) Kalite iç değerlendirme planını hazırlamak ve iç değerlendirme
çalışmalarını koordine etmek,
ğ) Kalite temsilcilerinin, iç değerlendiricilerin, kalite sürecinden sorumlu
kimselerin ve bu süreçte görev alan çalışanların KYS ile ilgili gerekli eğitimlerinin
yapılmasını sağlamak,
h) Değerlendirme faaliyetlerinin uygulanmasını sağlamak ve bu faaliyetlerin
aksaklığa uğramaması için gerekli tedbirleri almak,
ı) Kalite Komisyonu veya Öğrenci Kalite Komisyonu tarafından takip edilmesi
kararlaştırılan veriler ile ulusal ve uluslararası kriterlere ait verilerin takibini yapmak,
kaydetmek ve raporlamaktır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Birim Kalite Komisyonları
Birim Kalite Komisyonunun yapısı
Madde 10 - (1) Üniversitenin akademik ve idari birimleri kendi içlerinde
kalite güvencesi çalışmalarından sorumlu birer Birim Kalite Komisyonu oluştururlar.
Her birimin üst yöneticisi tarafından belirlenen üye Kalite Temsilcisidir.
(2) (Değişik:12/10/2023 tarih ve 2023-22/2 sayılı Senato Kararı) Enstitü,
Fakülte, Yüksekokul ve Meslek Yüksekokulu dekan ve müdürleri tarafından belirlenen
farklı bölüm/anabilim dalı/ programdan bir başkan olmak üzere en az üç akademik, iki
idari personel ile bir öğrenciden oluşur.
(3) Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü ve Rektörlüğe Bağlı Bölüm
Başkanlıklarında oluşturulacak Birim Kalite Komisyonunda öğrenci temsilcisi
bulunmaz.
(4) İdari birimlerde idari birimin üst yöneticisinin başkanlığında, alt birim
yöneticilerinden ve veri toplamadan sorumlu en az bir personelden oluşan bir İdari
Birim Kalite Komisyonu kurulur. İdari Birim Kalite Komisyonunun adı ilgili İdari
Birimin ismiyle anılır.
(5) Akademik ve İdari Birim Kalite Komisyonlarının görev süreleri,
Üniversite Kalite Komisyonu görev süresi ile aynıdır.
Senato Karar EkiSenato Karar Eki
(6) Akademik ve İdari Birim Kalite Komisyonları birim web sayfalarında
ilan edilir.
Birim Kalite Komisyonunun görevleri, çalışma usul ve esasları
Madde 11 - (1) (Değişik:14/02/2024 tarih ve 2024-24/5 sayılı Senato
Kararı) Birim Kalite Komisyonun görevleri şunlardır:
a) Kalite Komisyonun belirleyeceği usul ve esaslar doğrultusunda iç
değerlendirme çalışmalarını yürütüp, akademik birimlerde program/bölüm/anabilim
dallarından gelecek bilgiler doğrultusunda Birim Performans İç Değerlendirme
Raporunu hazırlamak,
b) Akademik ve idari birimlerde, Üniversitenin ve birimin stratejik planı
ve hedefleri doğrultusunda, akademik ve idari hizmetlerin değerlendirilmesi,
kalitesinin geliştirilmesi ve kalite düzeyinin onaylanması ile kurumun ulusal ve
uluslararası derecelendirme çalışmalarında başarılı olabilmesi için yapılacak her türlü
çalışmayı yürütmek; bu çalışmalarda Kalite Komisyonuna ve Kalite
Koordinatörlüğüne her türlü desteği vermek,
c) Üniversite dış değerlendirme çalışmalarında akademik ve idari birimler
için gerekli hazırlıkları yapmak, dış değerlendirici kurum, kuruluş ya da kurula her
türlü desteği vermek,
ç) Kalite Komisyonu kararlarını ilgili birimin ilgili program/bölümlerine
duyurmak, uygulamalarını takip etmek ve bu uygulamaların sonuçlarını izlemek,
d) Yükseköğretim Kalite Kurulu için hazırlanacak “Bursa Uludağ
Üniversitesi Performans Değerlendirme Raporu” ve ilgili diğer raporlara katkı
sağlamak.
e) Birim Kalite Komisyonu, görev alanına giren KYS dokümantasyonu
(form, kılavuz, talimat vb.) ile ilgili yeni doküman, doküman değişikliği ve doküman
iptali konularında birim personelinden gelen talepleri değerlendirir; uygun gördüğü
talepleri bağlı olduğu Birim yönetimi vasıtasıyla Kalite Koordinatörlüğüne Bursa
Uludağ Üniversitesi’nde kullanılan Elektronik Belge Yönetim Sitemi üzerinden
gönderir.
(2) Akademik ve İdari Birim Kalite Komisyonlarının çalışma usul ve esasları
şunlardır:
a) Birim Kalite Komisyonları her akademik yılda en az iki kez toplanır.
Bunun dışında Birim Kalite Komisyonu başkanının çağrısıyla toplanır. 
b) Akademik Birim Kalite Komisyonları Kalite Koordinatörlüğü ile yakın
ilişkide çalışır. Birim Performans İç Değerlendirme Raporunu Kalite
Koordinatörlüğüne iletir.
c) İdari Birim Kalite Komisyonları, Kalite Koordinatörlüğü ile yakın ilişkide
çalışır. Birim Performans İç Değerlendirme Raporunu Kalite Koordinatörlüğüne iletir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Öğrenci Kalite Komisyonu
Öğrenci Kalite Komisyonunun yapısı
Madde 12 - (1) Öğrenci Kalite Komisyonu, Akademik Birim Kalite
Komisyonu başkanı tarafından seçilen birim öğrenci temsilcilerinden oluşur.
(2)Öğrenci Kalite Komisyonunun başkanlığını Kalite Koordinatörü yapar.
(3)Öğrenci Kalite Komisyonunun üye sayısı, Akademik Birim Kalite
Komisyonunun üye sayısı kadardır. Belirlenen Öğrenci Kalite Komisyonu, Üniversite
web sayfasında ilan edilir.
(4)Herhangi bir sebeple birinci fıkrada sayılan görevlerden ayrılanların
Öğrenci Kalite Komisyonu üyeliği sona erer. Üyeliği sona eren öğrencinin yerine
görevlendirme yapılır.
Öğrenci Kalite Komisyonunun çalışma usul ve esaslar
Madde 13 - (1) Öğrenci Kalite Komisyonunun çalışma usul ve esasları
aşağıdaki gibidir:
a) Öğrenci Kalite Komisyonu her akademik yılda en az iki kez toplanır.
Bunun dışında Öğrenci Kalite Komisyonu Başkanının veya Öğrenci Kalite Komisyonu
üyelerinin salt çoğunluğunun yazılı talebi üzerine olağanüstü toplanır. Toplantı tarihi
Kalite Koordinatörü tarafından belirlenir ve üyelere duyurulur.
b) Öğrenci Kalite Komisyonu üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve
toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Oyların eşit olması halinde Kalite
Koordinatörünün oyu doğrultusunda karar alınmış sayılır.
c) Öğrenci Komisyonunun sekreterya ve personel hizmetleri Kalite
Koordinatörlüğü tarafından yürütülür.
Öğrenci Kalite Komisyonunun görevleri
Senato Karar EkiSenato Karar Eki
Madde 14 - (1) Öğrenci Kalite Komisyonunun görevleri şunlardır:
a) Üniversitede kalite kültürünün yaygınlaştırma çalışmaları konusunda
Kalite Komisyonunun alt komisyonu olarak çalışmalar yapmak,
b) Birim kalite komisyonlarına yapılan çalışmalar konusunda bilgi aktarmak,
c) Öğrenciler arasında kalite kültürünü yaygınlaştırma çalışmalarını
planlamak, başlatmak ve takip etmek,
ç) KİDR’in hazırlanması aşamasında Kalite Komisyonuna veri sağlamak,
d) Kurumun mezunlarla ilişkisini güçlendirmek amacıyla çalışmalar
yapmak,
e) Değerlendirme süreçlerindeki öğrencilerle ilgili bütün konularda katkı
sağlamaktır.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Hüküm bulunmayan haller
Madde 15 - (1) Bu Yönergede hüküm bulunmayan hallerde ilgili mevzuat
hükümleri ile Senato kararları uygulanır.
Yürürlük
Madde 16 - (1) Bu Yönerge, Bursa Uludağ Üniversitesi Senatosunda kabul
edildiği 02 Aralık 2021 tarihinden itibaren yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 17 - (1) Bu Yönerge hükümlerini Bursa Uludağ Üniversitesi Rektörü
yürütür.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


Bilgi

Okunma Sayısı: 34
Eklenme Tarihi: 29.01.2025 10:24:39
Güncelleme Tarihi: 29.01.2025 10:54:49

Paylaş