04 ARALIK 2023 GEMLİK KÖRFEZİ DEPREMİ BASIN BÜLTENİ
Bursa ili ve çevresinde hissedilen deprem, 04 Aralık 2023 tarihinde yerel saat ile 10:42:20’ de Gemlik körfezi içerisinde Mudanya ilçemizin yaklaşık 4.73km açığında, yaklaşık 9km derinlikte gerçekleşmiş olup, aletsel büyüklüğü 5.1 (Mw) olarak belirlenmiştir (Şekil 1).
Şekil 1 04 Aralık 2023 Gemlik körfezi depreminin dış merkez konumu
Deprem, merkezinden yaklaşık 220km’lik bir alan içerisinde hissedilmiştir (Şekil 2a). İvme değerlerine bakıldığında Mudanya ilçemizin 0.12g ile en yüksek ivmeli sarsıntılara maruz kaldığı görülürken, en büyük ivme değerleri Nilüfer ve çevresi için 0.027g, Ertuğrulgazi ve çevresi için ise 0.007g’ dir (Şekil 2b). Depremi hisseden vatandaşlarımızın, maruz kaldıkları sarsıntıyı karşılaştırmaları adına 06 Şubat 2023 depremlerindeki sarsıntılarla basit bir karşılaştırma yapılabilir. Vatandaşlarımızın Mudanya’ da maruz kaldığı sarsıntıların ivmesi, 06 Şubat 2023 depremlerinden yaklaşık 6.5 kat daha düşükken, bu değer Nilüfer ilçemizde hissedilen sarsıntı için ise yaklaşık 20 kattır.
Şekil 2 (a) 04 Aralık 2023Gemlik körfezi depreminin kaydedildiği istasyonlar ve kaydedilen en büyük yer ivmesi dağılımı, (b)Bursa ili kent merkezi ve çevresinde kaydedilen en büyük yer ivmesi dağılımı
Gemlik körfezi depremi (ana şok) yaklaşık 30s sürmüş olup, en büyük ivmeli sarsıntılar bu sürenin ilk 5s’ sinde hissedilmiştir (Şekil 3a ve b). Ana şokun ardından, aletsel büyüklükleri değişkenlik gösteren fazla sayıda artçı şok gözlenmiş olup, bunların en büyüğü yerel saat 11:18:52’ de aletsel büyüklüğü 3.8 (Mw) olarak belirlenen artçı depremdir (Şekil 3a ve c). Bununla beraber, ana şok öncesi saat 10:37:46’ da aletsel büyüklüğü 3.1 (Mw) olan, ana şok konumunun yaklaşık 5km kuzeybatısında öncü olarak nitelendirilebilecek bir sismik olay göze çarpmaktadır (Şekil 3a). Bu olay öncü olabileceği gibi, körfez içerisindeki olağan sismik aktivitelerinden biri de olabilir.
Şekil 3 (a)TK 1618 numaralı Mudanya istasyonunda04 Aralık günü saat 10:00-13:00 aralığındakaydedilen sismik olaylar, (b) 04 Aralık 2023 Gemlik depreminin, TK 1618 numaralı Mudanya istasyonu kaydı, (c) en büyük artçı şokun TK 1618 numaralı Mudanya istasyonu kaydı
Birleşik Devletler Jeolojik Araştırma Merkezi (USGS)’ in, depremi hisseden vatandaşlardan aldığı çevrimiçi geri bildirimler ile hazırladığı şiddet haritasında, depremin en şiddetli olarak Mudanya ilçemizde hissedildiği, ilimizin güneyine gidildikçe şiddetin göreceli olarak azaldığı görülmektedir (Şekil 4)
Şekil 4 Birleşik Devletler Jeolojik Araştırma Merkezi (USGS)’ in, depremi hisseden vatandaşlardan aldığı toplam 208 adet çevrimiçi geri bildirimle ile hazırladığı şiddet haritası
Gemlik körfezi ve çevresinin geçmiş senelerdeki sismisitesine bakıldığında, bölgenin büyüklükleri 3.0 ile 5.2 arasında değişen depremler ürettiği görülmektedir (Şekil 5a). Dolayısıyla, 04 Aralık 2023 Gemlik Körfezi depreminin olağan bir sismik aktivite olduğu söylenebilir. Bununla beraber, tarihsel kayıtlarda 985 yılında meydana geldiği belirtilen ve IX şiddetinde hissedildiği kaydedilen deprem, ilimizi etkileyecek yıkıcı depremler açısından göz ardı edilmemelidir (Şekil 5b). Hem tarihsel kayıtlarda karşılaşılan depremler hem de ülkemizdeki aletsel dönemin başlangıcı olarak varsayılan 1900 yıllından bu yana kaydedilen sismik olaylar göz önüne alındığında, Bursa ve yakın çevresi için büyük-yıkıcı bir depremin yeniden oluş periyodunun yaklaşık 45-60 yıl olduğu görülmektedir (Tablo 1). Dolayısıyla, deprem dirençli kentleşme çalışmalarının arttırılması, var olan çalışmaların hızlandırılması önemlidir.
Tablo 1 Bursa ilinde hasar yaratan tarihi ve aletsel dönem depremler
Tarih |
Konum |
Bursa’ da Yarattığı Etki |
29 ya da 32 |
İznik-İzmit |
|
121 170 358 ya da 368 427 |
Bursa |
|
715 |
İznik |
|
1064 ada 1065 |
Mudanya açıkları |
|
1419 |
Gemlik |
Mercalli cetveline göre VIII şiddetinde |
1508 |
Batı Marmara |
İstanbul’ da 4000-5000 can kaybı olduğu, Ayasofya (6stanbul)’nın fetih sonrası yapılan mineresi yıkıldı, Bursa’ ise İstanbul kadar zarar gördü. |
1556 |
Doğu Marmar |
Ertuğrul Camii (Osmangazi)’ nin mineralleri yıkıldı, şehir surları zarar gördü |
1668 |
Kastamon -Ilgaz |
Bursa’da kısmi zararlar oluştu |
1674 1705 |
Bursa |
|
1729 |
Doğu Marmara |
Bursa’da bir yel değirmeni yıkıldı, birkaç bina hasar aldı, can kaybı görülmedi |
1766 |
Doğu Marmara |
Emirsultan Camii (Yıldırım) ve türbesi hasar aldı, aldığı hasar sonrası 1795’ te yıkıldı |
1766 |
Batı Marmara |
Bursa’da hissedildi ancak hasara dair net bilgiler yok |
1894 |
Doğu-Batı Marmara |
Ağır tahribat yaratması nedeniyle “büyük hareket-i arz” olarak isimlendirilmiş. Bursa’da 474 kişi hayatını kaybetti, 482 kişi yaralandı, 1773 yapı hasar gördü. |
03/1855 04/185 |
Bursa |
Orhan Gazi Camii (ya da Gazi Orhan Bey Camii, Osmangazi) ağır hasar aldı, etrafındaki medreseler tamamen yıkıldı. Ulu Camii’nin iki minaresi şerefesinden yıkıldı, kubbeler hasar aldı, depremler sonrasında çıkan yangınlarda ise 1500 kadar yapı (camii, han, hamam, ev, dükkan) yandı ve yıkıldı |
1857 |
Gemlik |
|
03/1953 |
Yenice-Gönen (Ms 7.2) |
5000 bina yıkık, yaklaşık 5000 bina ağır hasarlı, 265 hayatını kaybeden vat ndaş |
02/1956 |
Eskişehir (Ms 6.4) |
İnegöl, Yenişehir ve İznik’te Mercalli cetveli VI şiddetinde issedildi |
10/1964 |
Bursa-Karacabey (Manyas Depremi) (Ms 7.0) |
2324 konut yıkık ya da ağır hasarlı, 1158 konut orta hasarlı, 11800 konut hafif hasarlı |
03/1970 |
Gediz (Kütahya) (Ms 7.2) |
Tofaş fabrikası ağır hasar gördü. Literatüre “zemin büyütmesi” kavramının tanıt lmasında önemli olan bir depremdir. |
08/1999 |
Gölcük (İzmit) (Mw 7.4) |
63 konut ağır, 434 konut orta ve 940 konut hafif hasarlı. 10 kişi hayatını kaybetmiş, 5 1 kişi yaralı |
Bununla beraber, ilimizin yoğun nüfuslu alanlarının yer bilimsel özellikleri ve ilimiz çevresinde yıkıcı depremler oluşturabilecek fay sistemlerinin varlığı, ilimizin büyük bir sismik tehlike altında olduğu göstermektedir. Ayrıca kapsamlı jeofizik ve jeolojik veriler ışığında yapılan son bilimsel çalışmalar, Bursa Ovası’nı yaklaşık doğu-batı yönünde boydan boya kesen yeni bir fayın varlığını da göstermektedir.
Bu amaçla üniversitemizin hem ulusal-uluslararası ikili iş birliği çalışmaları sürdürdüğünü hem de doğrudan ilimiz özelinde yapılacak deprem araştırmaları projelendirdiğini ve yakın zamanda olumlu gelişmeleri değerli kamuoyuyla paylaşılacağını belirtmek isteriz.
Doç. Dr. Mustafa Şenkaya (Jeofizik Mühendisi)
Bursa Uludağ Üniversitesi İnşaat Mühendisliği https://avesis.uludag.edu.tr/mustafasenkaya
Anasayfaya Dön Son Haberler Haber Arşiv