Bursa
Tarihi
Arastirmalar sonucunda Bursa ve civarinda M.Ö. 4000′li yillardan itibaren çesitli yerlesimlerin oldugu saptanmistir. Fakat yöreye ait kesin bilgiler M.Ö. 700′lere dayanmaktadir. Homeros bölgeden Mysia olarak söz etmektedir. Günümüzde Bursa yöresinde Mysia yerlesmelerini animsatan iki köy bulunmaktadir: Misi(Gümüstepe) ve Misebolu.
Tarihi cografyada bölgeye Phrygia da denilmektedir. M.Ö. 700′lerde Skyth’lerden kaçan Kimmer’lerin Phrygia devletini yiktiklari bilinmektedir. Bursa adi, bu sehri kuran Bithynia Krali Prusias’dan gelmektedir. M.Ö. 7.yy’da bu bölgeye göç eden Bityn’ler buraya Bithynia adini verirler. M.Ö. 185′te Kartaca’nin yetistirdigi büyük generallerden Hannibal’in Kral I. Prusias’a Prusias ve Olympus kentinin kurulmasini örgütledigi bilinmektedir. Prusias adi zamanla Prusa, sonra da Bursa’ya dönüsmüstür. M.Ö. 74′te Roma imparatorlugunun egemenligine geçen Bithynia Roma’dan gönderilen Proconsul(Eyalet Valisi)’lerce yönetilen bir Asya Eyaleti haline gelmistir. V Bursa M.S. 385-1326 yillari arasinda ise Bizans dönemini yasamistir. M.S. 555′lerde bölgede ipek üretimine baslanmis ve dogal sicak sulu kaplicalarin üretilmesi ile küçük bir kaplica kenti kurulmustur.
Prusa (Bursa) 1204-1261 yillari arasinda Nikaia(iznik)’a bagli, genelde kale içinde kalmis, fazla büyüyememistir. Selçuk imparatorlugu’nun zayiflayip dagilmaya baslamasiyla kurulan Anadolu Beylikleri içinde zamanla gelisen Osmanli Beyligi çevredeki Tekfur’larin arazilerini de alarak güçlenmistir. Bursa 1307 yilinda Osman Bey tarafindan kusatilmis, uzun süren kusatmadan sonra 6 Nisan 1326′da Osman Bey’in oglu Orhan Bey kenti zaptetmistir. 1335 yilinda baskent Bursa’ya tasinmis ve kentte büyük imar hareketleri yasanmistir.
Osmanlilar Bursa’yi aldiklarinda kent sadece hisar içinden ibaretken Orhan Gazi sehri hisarin disina çikararak Orhan Gazi Külliyesini kurdurtmustur. Surlar disinda mevcut yerlesmeye yakin, hakim noktalarda cami ,hamam, imarethane, darüssifa, medrese gibi kamu yapilari insa edilerek bu külliyelerin çevrelerinde konut alanlari yaratilmis ve böylece bir yerlesme gelenegi baslamistir. I. Murad Hüdavendigar zamaninda (1363) baskent Edirne’ye tasinmistir. II.Fatih Mehmed’in istanbul’u fethetmesinden sonra ise Bursa’nin faal rolü son bulmus ve yönetim merkezi niteligini kaybetmistir.
Tanzimat sonrasi dönemde Hüdavendigar Vilayeti merkezligi yapan Bursa’ya 1900′lü yillarin basinda Bilecik, Kütahya, Karesi (Balikesir), Karahisar (Afyon) sancaklari bagli bulunmaktaydi. Milli mücadele dönemlerinde çesitli ayaklanmalarin yasandigi Bursa, 8 Temmuz 1920′de Yunalilarca isgal edilmis; 30 Agustos savasindan sonra Türk birliklerince geri alinmistir.
Bursa’da Roma ve Bizans Dönemlerinden günümüze ulasabilmis yapi yoktur. Eski kenti çevreleyen surlarin ilk olarak Bithynialilarca yapildigi, Roma, Bizans ve Osmanli dönemlerinde ise onarilarak kullanildigi düsünülmektedir. Bursa, Osmanli imparatorlugunun ilk 200 yillik döneminde diger kentlere göre büyük gelismeler göstermis, bir çok mimari yapi ile süslenmis, devrinin taninmis medreseleri ile bilim aleminin merkezi olmus, canli bir ticaret sehridir. I.Murad zamanindan baslayan Hüdavendigar Külliyesi, I. Beyazid’in yaptirdigi Yildirim Külliyesi, I.Mehmed (Çelebi) döneminde baslayip II. Murad zamaninda tamamlanan Yesil Külliyesi Bursa’nin mekansal gelisimini etkileyen ve bugünde ayakta duran büyük komplekslerdir. Cumhuriyet dönemiyle birlikte planlama çalismalarina baslanan sehirde, 1960′li yillardan itibaren sanayinin önemi artmis, kentin nüfus ve kentsel gelisimi hizli bir degisime ugramistir. Cografi konumu, tarimsal, ticari ve sanayi potansiyelinin yüksek olusu kentin çekiciligini her dönem korumasini saglamaktadir.
Cografi Konumu
Bursa 40 derece boylam ve 28 – 30 derece enlem daireleri arasinda Marmara Denizinin güneydogusunda yer alan, toplam il nüfusu 2007 Yili Genel Nüfus Tespit sonuçlarina göre 2.439.876 ile Türkiye’nin 4. büyük kentidir.
Bursa ili doguda Bilecik, Adapazari, kuzeyde Izmit, Yalova, Istanbul ve Marmara Denizi, güneyde Eskisehir, Kütahya, batida Balikesir illeriyle çevrilidir.
Denizden yüksekligi 155 metre olan Bursa, genelde iliman bir iklime sahiptir. Ancak, iklim bölgelere göre de degisiklik göstermektedir. Kuzeyde Marmara Denizinin yumusak ve ilik iklimine karsilik güneyde Uludag’in sert iklimi ile karsilasilmaktadir.
Ilin en sicak aylari Temmuz – Eylül, en soguk aylari ise Subat – Mart’tir. 52 yillik gözlem süresi itibari ile yillik ortalama yagis miktari 706 mm.dir. Ilde ortalama nispi nem % 69 civarindadir.
Ilin yüzey sekilleri, birbirlerinden esiklerle ayrilmis çöküntü alanlariyla, daglar halindedir. Çöküntü alanlarinin baslicalarini Iznik ve Uluabat gölleriyle Yenisehir, Bursa ve Inegöl ovalari olusturmaktadir.
Toplam yüzölçümü 10.819 km2 olan Bursa ili topraklarinin % 17′sini ovalar olusturmaktadir.
En Önemli Ovalar
Ova Yüzölçümü (km¹)
Bursa 365
Mustafakemalpasa 193
Karacabey 537
Inegöl 150
Iznik 76
Orhangazi 97
Yenisehir 152
Il sinirlari dahilinde Uluabat (1.134 km2) ve Iznik (298 km2) gölleri bulunmaktadir.
Ilin önemli akarsulari; Mustafakemalpasa Çayi, Uludag’in güney yamaçlarindan dogan ve gene Uludag’dan kaynaklanan birçok küçük dere ile beslenen Nilüfer Çayi, Göksu Çayi, Koca Dere, Kara Dere, Aksu Deresidir.
Il’in sahip oldugu 135 km. kiyi bandinin 22 km.lik kismi kullanima uygun olup, diger kismi degerlendirilememektedir.
Bursa ili topraklarinin yaklasik % 35 ini daglar kaplamaktadir. Daglar genellikle dogu-bati yönünde uzanan siradaglar seklindedir. Bunlar; Orhangazi’nin batisindan Gemlik körfezinin bati ucunda bulunan Bozburun’a dogru uzanan Samanli Daglari, Gemlik Körfezinin güney yüzünü kaplayan ve Bursa ovasini denizden ayiran Mudanya Daglari, Iznik gölünün güneyi, ile Bursa ovasinin kuzey kesimleri arasinda yer alan Katirli Daglari, Mudanya Daglarinin uzantisi olan Karadag ve Marmara Bölgesinin en yüksek dagi olan Uludag’dir (2.543 m).