Eğitim Hakkında

Eğitim Programı
SOSYAL BİLİMLERDE NİTEL VE NİCEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ EĞİTİMİ:         YENİ YÖNELİMLER VE UYGULAMALAR
19 Mayıs 2025
10:30 – 12:00 | Kayıt ve Açılış
12:00 – 13:00 | Öğle Yemeği
13:00 – 15:00 | Prof. Dr. Eyüp Aygün Tayşir – (Marmara Üniversitesi, İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü, Yönetim Ve Organizasyon Anabilim Dalı)
Sosyal Bilimlerde Araştırma ve Akademik Yazım: Lisansüstü Tez Yazım Sürecinde Etkili Stratejiler
Eğitimin İçeriği:
Bu ders, lisansüstü öğrencilerine sosyal bilimler alanında bilimsel araştırma tasarımının ne şekilde yapılması gerektiğini öğretmeyi amaçlamaktadır. Dersin genelinde, öğrencilerin bir araştırma önerisi (proposal) kaleme alabilmek ve bir bilimsel araştırmayı tasarlayıp nihayete erdirmek için ihtiyaç duyacakları bilgilerin aktarılması hedeflenmektedir. Akademik yazım süreci, yalnızca metni oluşturma değil, aynı zamanda araştırma sorularını doğru belirleme, uygun yöntemleri seçme ve bulguları akademik normlara uygun şekilde sunma süreçlerini içermektedir. Bu kapsamda, tez sürecinde etkili planlama teknikleri, literatür taraması, kuram oluşturma, hipotez yazımı ve veri analizinde dikkat edilmesi gereken noktalar detaylı olarak ele alınacaktır. Akademik yazımda bütünlük ve akıcılık sağlamak, metin içi tutarlılığı korumak ve akademik dilin etkin kullanımı, başarılı bir tez çalışmasının temel unsurlarındandır. Dolayısıyla bu derste, yazım sürecinde karşılaşılan motivasyon kaybı ve tıkanıklıkları aşma stratejileri ele alınarak, öğrencilerin bilimsel üretkenliklerini artırmaları için rehberlik edilecektir. Bu ders, Sosyal Bilimlerde Nitel ve Nicel Araştırma Yöntemleri Eğitimi: Yeni Yönelimler  ve Uygulamalar kapsamında, araştırma yöntemleri ile akademik yazımı bütüncül bir şekilde ele alarak, lisansüstü öğrencilerin tez sürecini daha sistematik ve verimli yürütmelerini sağlamayı hedeflemektedir.
Öğrenme Hedefleri:
Bu eğitim sonunda katılımcıların:
  • Bilimsel araştırma tasarımının temel ilkelerini kavraması,
  • Araştırma önerisi (proposal) hazırlama sürecini öğrenmesi,
  • Tez yazım sürecinde araştırma sorularını doğru belirleyebilmesi ve uygun yöntemleri seçebilmesi,
  • Literatür taraması, kuram oluşturma ve hipotez yazımı süreçlerini etkin şekilde uygulayabilmesi,
  • Akademik yazımda bütünlük, akıcılık ve metin içi tutarlılığı sağlayabilmesi,
  • Bilimsel araştırmaların akademik normlara uygun şekilde sunulması konusunda farkındalık kazanması,
  • Yazım sürecinde motivasyon kaybı ve tıkanıklıkları aşmaya yönelik stratejileri öğrenerek bilimsel üretkenliğini artırması,
  • Tez sürecini planlı, sistematik ve verimli bir şekilde yürütebilmesi hedeflenmektedir.

Önerilen Kaynak:
Tayşir, Eyüp Aygün. Bu Tez Nasıl Bitecek?. 5. Baskı, İletişim Yayınları. İstanbul, 2023.
15:00 – 15:15 | Ara
15:15 – 17:15 | Dr. Zeynep Kurnaz - (Karabük Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü)
Sosyal Araştırma Yöntemlerinde Paradigma Değişimleri ve Araştırmalarda Geçerlik, Güvenirlik, Etik Hususlar
Eğitimin İçeriği
Sosyal araştırma yöntemleri, tarihsel süreç içinde paradigmatik değişimlere uğramış ve bu değişimler araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve etik ilkelerin yorumlanışını da etkilemiştir. Pozitivist paradigmanın hâkim olduğu dönemde nesnellik, ölçülebilirlik ve tekrarlanabilirlik ön plandayken, post-pozitivist ve yorumsamacı yaklaşımlar öznel deneyimi, bağlamsallığı ve çoklu gerçeklikleri araştırma sürecine dâhil etmiştir. Karma yöntem araştırmaları, bu iki paradigmayı bir araya getirerek daha holistik bir perspektif sunmaktadır. Araştırma sürecinde geçerlik ve güvenirlik, yalnızca nicel tekniklerle değil, nitel araştırmalarda da güvenilirlik stratejileri (örneğin, katılımcı doğrulaması, çeşitleme vb.) ile ele alınmalıdır. Öte yandan, etik ilkeler, özellikle hassas gruplarla çalışmalarda, mahremiyetin korunması, bilgilendirilmiş onam ve araştırmacının öznelliğinin farkında olması gibi hususlarla önem kazanmaktadır. Bu seminerde, sosyal bilimlerde paradigma değişimlerinin araştırma süreçlerine etkileri, geçerlik ve güvenirlik kavramlarının farklı araştırma yaklaşımlarındaki yorumları ve etik hususlar detaylı şekilde ele alınacaktır.
Öğrenme Hedefleri:
Bu eğitim sonunda katılımcıların:
  • Sosyal araştırma yöntemlerinde tarihsel süreç içinde yaşanan paradigma değişimlerini kavraması,
  • Pozitivist, post-pozitivist ve yorumsamacı yaklaşımlar arasındaki farkları ve araştırmalara etkilerini değerlendirmesi,
  • Karma yöntem araştırmalarının sunduğu holistik bakış açısını anlaması,
  • Geçerlik ve güvenirlik kavramlarının nicel ve nitel araştırmalarda nasıl ele alındığını analiz edebilmesi,
  • Nitel araştırmalarda güvenilirlik sağlamak için kullanılan stratejileri tanımlayabilmesi,
  • Araştırmalarda etik ilkelerin önemini kavrayarak, özellikle hassas gruplarla çalışırken mahremiyet, bilgilendirilmiş onam ve araştırmacının öznelliği gibi kritik unsurlara dikkat etmesi,
  • Paradigma değişimlerinin araştırma süreçlerine etkilerini sorgulayarak, bilimsel çalışmalarında bu farkındalığı uygulayabilmesi hedeflenmektedir.

Önerilen Kaynaklar:
Kuhn, T. Bilimsel Devrimlerin Yapısı.
Popper, K. Bilimsel Araştırmanın Mantığı
Creswell, J. Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları
Sayer, A. Sosyal Bilimde Yöntem, Realist Bir Yaklaşım
Moses J. W. & Knutsen, T. L. Bilmenin Yolları, Toplumsal ve Siyasal Araştırmalarda Rakip Metodolojiler
Aydın, İ. Akademik Etik
Hammersley M. & Traianou, A. Nitel Araştırmalarda Etik
17:15 – 17:30 | Ara
17:30 – 19:30 | Dr. Chase Harrison – (Harvard University, Institute for Quantitative Social Science)
Introduction to Survey Research: Populations, Measures, and Methods
Eğitimin İçeriği
Surveys research is used to provide much of the data we use to understand the world around us. If fact, much of the data we use – including statistics about people, schools, health, crime, and other things we commonly think of as “facts” or “data” are created, at least in part, using surveys. More broadly, surveys are a tool used in a wide variety of academic and professional fields to create original data and answer questions that otherwise couldn’t be answered. This workshop will provide a broad overview of survey methodology, with a focus on the various ways survey methodologists design samples to represent larger populations, and how survey psychologists design questionnaires to accurately represent factual matters and attitudes.
Öğrenme Hedefleri:
Bu eğitim sonunda katılımcıların:
  • Anket araştırmalarının sosyal bilimlerdeki rolünü ve veri üretim sürecindeki önemini kavraması,
  • Farklı akademik ve profesyonel alanlarda anketlerin kullanım alanlarını anlaması,
  • Örneklem tasarımında kullanılan yöntemleri öğrenerek geniş kitleleri temsil eden anket çalışmaları hazırlaması,
  • Anket sorularının oluşturulması, ölçüm sürecinde doğruluk ve güvenilirliğin sağlanması konusunda bilgi edinmesi,
  • Anketlerin ürettiği verilerin analizine dair temel bir kavrayış geliştirmesi beklenmektedir.
 Önerilen Kaynaklar:
Groves, R. M., Fowler Jr, F. J., Couper, M. P., Lepkowski, J. M., Singer, E., & Tourangeau, R. (2011). Survey methodology. John Wiley & Sons. Chapter 2.
Couper, Mick P. (2017). “New Developments in Survey Data Collection.” Annual Review of Sociology, 43: 121-145.
Artino, Anthony R., Jeffrey S. La Rochelle, Kent J. Dezee, and Hunter Gehlbach. (2014). “Developing Questionnaires for Educational Research: AMEE Guide No. 87.” Medical Teacher, 36(6): 463–74.
20 Mayıs Programı
09:30 – 12:30 | Prof. Dr. Veysel Bozkurt – (İstanbul Üniverstesi, İktisat Fakültesi, İktisat Bölümü, İktisat Sosyolojisi Anabilim Dalı)
Sosyal Bilimlerde Yapay Zeka (YZ) Kullanımı: Fırsatlar ve Riskler
Eğitimin İçeriği:
Bu eğitim, yapay zekânın temel kavramlarını, sosyal bilimlerdeki uygulamalarını ve beraberinde getirdiği etik ve metodolojik zorlukları ele almayı amaçlamaktadır. Katılımcılara, yapay zekânın araştırmalarda nasıl etkin şekilde kullanılabileceği konusunda bilgi ve beceri kazandırmayı hedefleyen program, üç saatlik bir süre içinde teorik ve uygulamalı bir çerçevede yürütülecektir.
Eğitim sonunda katılımcıların, yapay zekânın sosyal bilimlerdeki kullanım alanlarını kavraması, kendi araştırmalarında bu araçları etkin bir şekilde uygulayabilmesi ve etik/metodolojik riskler konusunda farkındalık geliştirmesi beklenmektedir. İçerikte, yapay zekâ destekli veri toplama ve analiz yöntemleri ele alınacak, algoritmalardaki yanlılık, gizlilik, hesap verebilirlik ve dezenformasyon gibi kritik konular tartışılacaktır. İnsan denetiminin önemi vurgulanarak, katılımcılara gerçek veri setleri üzerinde yapay zekâ araçlarını deneyimleme fırsatı sunulacaktır.
Disiplinlerarası bir perspektifle sunulan bu eğitim, yapay zekânın sosyal bilimlerde nasıl sorumlu ve bilinçli bir şekilde entegre edilebileceğine dair kapsamlı bir bakış açısı sağlamayı amaçlamaktadır. Potansiyel zorluklar ve çözüm önerileri değerlendirilerek, yapay zekânın akademik araştırmalardaki rolü somut örneklerle ele alınacaktır.
Öğrenme Hedefleri:
Bu eğitim sonunda katılımcıların:
  • Yapay zekânın temel kavramlarını ve sosyal bilimlerdeki uygulamalarını kavraması,
  • Veri toplama ve analiz süreçlerinde yapay zekâ destekli yöntemleri anlaması,
  • Algoritmalardaki yanlılık, gizlilik, hesap verebilirlik ve dezenformasyon gibi etik ve metodolojik riskleri değerlendirebilmesi,
  • Yapay zekâ sistemlerinde insan denetiminin önemini fark etmesi,
  • Kendi araştırma alanlarına yönelik veri setleri üzerinde yapay zekâ araçlarını etkin şekilde kullanabilmesi,
  • Yapay zekânın sosyal bilimlerde bilinçli ve sorumlu şekilde nasıl entegre edilebileceğine dair disiplinlerarası bir bakış açısı kazanması,
  • Yapay zekâ kullanımında karşılaşılabilecek zorlukları tanımlayarak bunlara yönelik çözüm önerileri geliştirebilmesi,
  • Akademik araştırmalarda yapay zekâ destekli yöntemleri etik ve sistematik bir şekilde uygulayabilmesi hedeflenmektedir.
Önerilen Kaynaklar:
Alta, V. (2024). Practical generative AI with ChatGPT, Packt Publishing.. https://www.packt.com
Eager, B. (2025). AI-powered scholar: A beginner's guide to artificial intelligence for academic writing & research. Routledge.
Gill, S. S. (Ed.). (2025). Applications of AI for interdisciplinary research. CRC Press. https://doi.org/10.1201/9781003467199
Han, J., Qiu, W., & Lichtfouse, E. (2024). ChatGPT in scientific research and writing: A beginner's guide. Springer Nature Switzerland AG. https://doi.org/10.1007/978-3-031-66940-8
Han, J., Qiu, W., & Lichtfouse, E. (2024). ChatGPT in scientific research and writing: A beginner's guide. Springer Nature. https://doi.org/10.1007/978-3-031-66940-8
Miao, Q., & Wang, F.-Y. (2024). Artificial intelligence for science (AI4S): Frontiers and perspectives based on parallel intelligence. Springer Nature. https://doi.org/10.1007/978-3-031-67419-8
Sedkaoui, S. (2024). Automated data analytics: Combining human creativity and AI power using ChatGPT. ISTE Ltd & John Wiley & Sons, Inc.
12:30 – 13:30 | Öğle Yemeği
13:30 – 16:30 | Prof. Dr. Nuran Bayram Arlı – (Bursa Uludağ Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Ekonometri Bölümü)
Toplanan Verileri Anlamlı Sonuçlara Dönüştürme Zamanı: SPSS ile Uygulamalı Analiz
Eğitimin İçeriği:
Bir önceki gün gerçekleştirilen oturumlarda, araştırma tasarımı, geçerlik ve güvenirlik, veri toplama yöntemleri ve anket teknikleri gibi konular üzerine bilgi edinilmiştir. Sosyal bilimlerde farklı araştırma yaklaşımlarının kullanımı, yüksek kaliteli nitel araştırmalar yürütme yöntemleri ve anket verileri ile çalışırken dikkat edilmesi gereken temel noktalar ele alınmıştır.
Bu doğrultuda, bugünkü oturumda toplanan verilerin analiz edilmesi hedeflenmektedir. SPSS kullanılarak nicel veri analizinin temel aşamalarının uygulanması ve istatistiksel yöntemlerin pratik edilmesi planlanmaktadır. Böylece, önceki oturumlarda ele alınan veri toplama süreçlerinin anlamlı sonuçlara dönüştürülmesi sağlanacaktır.
  • Nicel araştırmanın temel ilkeleri ve sosyal bilimlerdeki yeri
  • SPSS’in araştırmalarda kullanımı: Neden SPSS? Alternatif yazılımlar
  • SPSS arayüzü ve veri giriş yöntemleri
  • Betimsel istatistikler (ortalama, medyan, mod, standart sapma vb.)
  • Temel hipotez testleri: t-testi, ANOVA, ki-kare
  • Korelasyon analizi
  • Regresyon analizi
  • Örnek araştırma senaryosu üzerinden SPSS ile analiz uygulaması
  • Soru – Cevap
Öğrenme Hedefleri:
Bu eğitim sonunda katılımcıların:
  • Nicel araştırma yöntemlerinin temel ilkelerini kavraması,
  • SPSS’in sosyal bilimlerdeki rolünü anlaması ve alternatif yazılımlar hakkında farkındalık kazanması,
  • SPSS arayüzünü etkin şekilde kullanarak veri giriş süreçlerini yönetebilmesi,
  • Betimsel istatistikleri kullanarak verileri analiz edebilmesi,
  • T-testi, ANOVA ve ki-kare gibi temel hipotez testlerini uygulayabilmesi,
  • Korelasyon ve regresyon analizleri ile değişkenler arasındaki ilişkileri yorumlayabilmesi,
  • Örnek bir araştırma senaryosu üzerinden SPSS ile veri analizi yapabilmesi,
  • İstatistiksel analiz süreçlerini akademik araştırmalarına etkin şekilde entegre edebilmesi hedeflenmektedir.
Önerilen Kaynaklar:
Bayram, Nuran. (2016) Sosyal Bilimlerde SPSS ile Veri Analizi, 6. Baskı, Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
16:30 – 17:00 | Ara
17:00 – 18:30 | Prof. Dr. Ayşe Zarakol – University of Cambridge - Department of Politics and International Studies
Methodologies of Historical International Relations

 

Bilgi

Okunma Sayısı: 62
Eklenme Tarihi: 12.02.2025 12:43:31
Güncelleme Tarihi: 12.02.2025 20:17:48

Paylaş