Karbonu biriktirme yeteneği olan, tuttuğu karbondioksit miktarı saldığı karbondioksit miktarından fazla olan rezervuarlara “Karbon Yutağı” adı veriliyor. Ormanlar, okyanuslar ve topraklar, karbon yutakları olarak sınıflandırılıyor.

Ağaçların, karbonu fotosentez yoluyla tuttuğunu biliyoruz. Güneş ışığı yardımıyla atmosferdeki karbondioksiti alıp, suyla birleştirip karbonhidrata ve oksijene dönüştürüyor ağaçlar. İşte dönüştürdükleri bu karbonhidrat, ağacın yapraklarında, dallarında, gövdesinde ve köklerinde odun olarak veya bir başka deyişle biyokütle olarak depolanıyor.

Biz de kampüsümüzdeki ağaçların ne kadar karbondioksit tuttuğunu merak ettik. İşin uzmanlarıyla birlikte kampüsümüzdeki ağaçlar için yaklaşık bir karbon tutum hesabı yaptık.

Karbon tutum hesabı, Uluslararası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) kaynaklarına göre yıllık kazanç üzerinden yapılıyor. Yıllık kazanç, ağaçların odun miktarındaki artış demek… İbreli ağaç türlerinin karbon dönüşümüyle geniş yapraklı türlerin karbon dönüşümü farklı hesaplanıyor. Ağacın türünün yanında, yüksekliği, çapı, yıllık büyüme miktarı, odun yoğunluğu gibi faktörler karbon hesabında belirleyici oluyor. Bununla da kalınmıyor. Ağacın köklerinin ne kadar karbon tuttuğu da karbon servetine ilave ediliyor.  Bu köklerin büyüme oranı da yıllık kazançtan sayılıyor. Orman alanındaki genişlemeler ve verim artışları karbon tutum oranlarını artırıyor.

Türkiye’de T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Orman Genel Müdürlüğü ve Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, 2006 yılından beri ülkemizdeki ormanların tuttuğu yıllık sera gazını titiz bir şekilde raporluyor. Bu kuruluşların 2021 yılında yayınladıkları rapora göre 2019 yılında ülkemizin ormanlık alanlarında yaklaşık 75 milyon ton karbondioksit tutumu yapılmış. Ormanlarımızın bu gayretiyle ülke emisyonlarımızın ne kadarı dengelenmiş oluyor dersiniz? Yıllık ülke emisyonlarımızın 506 milyon ton karbondioksit eşdeğeri olduğu göz önünde bulundurulduğunda yaklaşık %15’lik bir kısmı dengelenebiliyor.

Kampüsümüzdeki ağaçlık alanlarda biyokütlenin toplam karbon serveti 9858 ton karbona denk geliyor. Bu servet sayesinde tuttukları yıllık karbondioksit miktarı ise 1195 ton. Diğer bir deyişle kampüsümüzdeki ağaçlar yılda 1195 ton karbondioksiti atmosferden alıp bunun 326 tonunu karbon olarak bünyelerinde tutuyor, 869 ton oksijeni atmosfere veriyor.

Güncel TÜİK istatistiklerine göre 2019 yılında ülkemizde kişi başına düşen toplam sera gazı salımı 6,1 ton CO₂ eşdeğeri/yıl olmuş. Kampüsümüzdeki ağaçlarla tutulan karbondioksit miktarı ise 199 kişinin yıllık emisyon salımını dengeliyor.

Not: Sera gazı tutum hesabı, IPCC 2006 ulusal sera gazı envanteri kılavuzunun AFOLU (Agriculture, Forestry and Other Land Uses, Vol 4) cildinde belirtilen yönteme göre yapılmıştır.