Aile planlaması, bütün çiftlerin ve bireylerin istedikleri sayıda, istedikleri zamanda ve sağlıklı aralıklarla, bakabilecekleri kadar çocuk sahibi olma, sorumluca karar vermeleri ve bu amaçla bilgi, eğitim ve araçlara sahip olmalarıdır.
Gebeliği önleyici modern aile planlaması yöntemleri, kadına ait yöntemler ve erkeğe ait yöntemler olmak üzere ikiye ayrılır.
Kadına Ait Yöntemler:
Erkeğe Ait Yöntemler:
Doğum Kontrol Hapları
Kadınlık hormonu içeren haplar, her gün bir adet alındığında kadının yumurtalıklarından, yumurta hücresinin çıkmasını engellemiş olur ve rahim ağzındaki salgıları kalınlaştırarak spermin geçip rahme ulaşmasını önler. Düzenli kullanırsa çok etkilidir. Kullanımı kolaydır. Hapa başlamadan önce bir sağlık kuruluşuna danışılması gerekmektedir. |
||
Gebelikten Koruyucu Enjeksiyonlar Ayda bir ya da üç ayda bir yapılan iğnelerin, içerdiği hormon çok küçük miktarlarda kana karışır ve yumurta hücresinin oluşumunu engelleyerek, rahim ağzında bulunan salgıları koyulaştırıp sperm geçişini güçleştirerek gebeliği önler. Üç aylık olanlar için yöntem bırakıldığında gebeliğin geri dönüşü gecikebilir (ortalama 10 ay) İğne kullanımından önce mutlaka sağlık kuruluşuna danışılması ve muayene (tansiyon, kilo ölçümü vb.) yapılması gerekmektedir. Bu yöntem kullanılırken kontrol için belli aralıklarla doktora başvurulması gerekmektedir. |
||
Rahim İçi Araç (Spiral)
Küçük, esnek materyalden yapılmış, ilaç ya da bakır içeren bir araçtır, rahim içine sağlık personeli tarafından konur. Spermlerin yumurtayı döllemesini engelleyerek gebeliği önler. Rahim içi araç kullanımının kişiye uygun olup olmadığını değerlendirmek için mutlaka sağlık kuruluşuna danışılması ve muayene yapılması gerekmektedir. Rahim içi araç takıldıktan sonra kontrolü için belli aralıklarla doktora başvurulması gerekmektedir. Cinsel ilişkiyi etkilemez. Bazı kadınlarda, takıldıktan sonraki birkaç ay içinde rahimde hafif kramp şeklinde ağrılar ve adet miktarında artma olabilir. Bakırlı RİA ve Hormonlu RİA olarak iki tipi vardır T şeklinde olan (Bakırlı) RİA'lar TCu 380A; 10-12 yıl, Nova T (Bakırlı) RİA'lar; 3-5 yıl Multiload (Bakırlı) RİA'lar ise; 3-5 yıl etkilidir. Progesteron içerenler 1 yıl, Levonorgesterol içerenler 5 yıl süreyle etkilidir. |
||
Kadın İçin Bariyer Yöntemler Diyafram, ince kauçuktan yapılmış, rahmin ağzını örten şapka şeklinde bir araçtır. Spermlerin uterusa geçmesini engeller. Sperm öldürücü fitil, köpük, tablet vb. spermleri öldüren kimyasal maddelerdir.
Erkek İçin Bariyer Yöntemler Kondom, penise sertleştikten sonra takılan, kauçuktan yapılmış çok ince kılıf olup, spermlerin kadın genital sistemine girişini engeller. Cinsel yolla bulaşıcı hastalıklardan koruyucu, güvenilir bir yöntemdir. Her cinsel ilişkide yeni bir kondom kullanılmalı, takılırken delik ya da yırtık olmadığına dikkat edilmelidir. |
||
Cerrahi Yöntemler
Tüp Ligasyonu; her iki tüpün (fallop tüpleri) mekanik yolla kapatılmasıdır. Etkisi hemen başlar. Geri dönüşü pratik olarak yok kabul edilir (çok zordur). Çiftin karar vermesi için makul bir süre tanınmalıdır. Eşin onayı gerekir. Kalıcı yönteme başvururken kadının yaşı, çocuk sayısı göz önüne alınmalıdır.
Vazektomi; Vas deferenslerin bağlanıp kesilmesiyle spermlerin meniye geçişi engellenir. Semen üretimi, cinsel yaşam devam eder. Çok etkili ve güvenilirdir. Başarısızlık şansı düşüktür. |