Hangi Durumlarda Acil Aşılama Gereklidir?

Kuduz ve tetanoz, acil aşılama gerektiren iki önemli enfeksiyon hastalığıdır. Bu hastalıklara temas edilme ihtimalinin oluştuğu durumlarda hastane ve hekime başvuru yapılarak aşı gerekliliği değerlendirilmelidir. 

Tetanoz Nedir? 

Tetanoz hastalığında bakteri tarafından salınan toksinler santral sinir sisteminde çeşitli bölümlerde yaptıkları etkilerle vücutta şiddetli kas kontraksiyonları ve spazma neden olur, nöbetler görülebilir. Hastalığın kuluçka periyodu 3-21 (ortalama 10) gündür. Kirli yaralanmaların tetanoz için riski artmıştır.

Temas Sonrası Tetanoz Aşısı Nasıl Uygulanır?

Tetanoz teması bulunmayan bireylerde 10 yılda bir aşı önerilmekte iken temas durumunda hasta hekim tarafından değerlendirilmelidir. Yaralanma sonrasında yara temizliği ile birlikte yaranın kirlilik durumu ve kişinin (eğer öğrenilebilirse) önceki tetanoz aşı durumu dikkate alınarak tetanoz aşısı ve/veya immünglobulin uygulanması yapılmaktadır. 

Kuduz Hastalığı Nedir?

Kuduz hastalığı, hayvanlardan insanlara geçebilen bir virüsün neden olduğu hastalıktır. Hastalığı taşıyan bir hayvanın ısırığı ile bulaşan kuduz virüsü, birkaç hafta içerisinde belirti gösterebildiği gibi birkaç ay içerisinde de semptomlara neden olabilir, merkezi sinir sistemini etkileyerek ölümle sonuçlanabilir. Bu durum, kuduz virüsü kapma riski olması halinde kişilerin derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmasını gerektirir. Ülkemizde kuduza yakalanma ihtimali olan hayvan türleri; köpek, kedi, sığır, koyun, keçi, at, eşek gibi evcil hayvanlar ile birlikte kurt, tilki, çakal, domuz, ayı, sansar, kokarca, gelincik gibi yabani hayvanlardır. Ülkemizde ve dünyada bugünkü verilerle fare, sıçan, sincap, hamster, tavşan ve yabani tavşan ısırıklarında insana kuduz geçişi gösterilmemiştir.

Kuduz Riskli Bir Temas Olduğunda Ne Yapmalıyım?

Kuduza yakalanma ihtimali olan hayvanların ısırıkları, yeri ne olursa olsun kuduz için risk oluşturur. Acilen bir sağlık kuruluşuna başvurmayı gerektirir. 

Açık yara, kesi, tükürük ve salya ile hayvanlarda kullanılan canlı oral aşı yemleri gibi potansiyel enfekte olabilecek materyalle teması ve tırmalama da ısırık dışı kuduz riskli temas olarak kabul edilir.

Kuduz riskli temas sonrası olabildiğince erken temas sonrası bakım yapılmalıdır. 

Temas sonrası bakım; yara bakımı, antibiyotik profilaksisi, tetanoz profilaksisi, kuduz aşısı uygulaması ve kuduz immünglobulin uygulaması basamaklarını kapsar. 

Kuduz Aşısı Uygulama Şekli ve Takvimi Nasıldır?

4 Dozluk Aşı Şeması: 0., 3., 7. günlerde birer doz ve 14 ile 28. günler arasında dördüncü doz olmak üzere toplam dört doz uygulanır. 

2.1.1. Aşı Şeması: 0. gün 2 doz, 7. ve 21. günlerde birer doz olmak üzere toplam dört doz olarak uygulanır.

İmmünglobulin uygulanması gerekli durumlarda, ilk dozla birlikte uygulanır. Eğer bulunamadıysa ilk dozdan sonraki 7 gün içerisinde immünglobulin uygulaması yapılabilir. 

Kuduz Hastalığından Nasıl Korunabiliriz?

Kuduz, ölümle sonuçlanan bir hastalık olduğundan, korunma yaklaşımları hayat kurtarıcıdır. Bu nedenle, kuduz riski olan hayvanlarla sık temas eden kişilere temas öncesi aşılama önerilmektedir. Özellikle köpeklerin ve kedilerin kuduz aşısı ile aşılanması önerilmektedir.  Temas Öncesi Aşı uygulanması gereken kişiler:  Kuduz açısından riskli/yüksek riskli işlerde çalışanlar (Kuduz araştırma laboratuvarında çalışanlar, Veteriner hekimler, hayvan bakıcıları gibi) Yaban hayat ile temas riski yüksek olan doğa sporları yapanlar Köpek kuduzunun yüksek olduğu ve kuduz riskli temas halinde uygun tıbbi yaklaşımın verilemeyeceği bölgelere seyahat edenler

Temas Öncesi Aşı Uygulama Şekli ve Takvimi: 

Temas öncesi aşılama 0 ve 7. günlerde bir doz olmak üzere toplam iki doz aşı kas içerisine (intramuskuler) uygulanır. Bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde 21. veya 28. günde bir doz daha uygulanarak toplam üç doz aşı yapılır.