ANNE SÜTÜ VE EMZİRMENİN ÖNEMİ 36 NO’LU ERTUĞRUL AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ

“Anne sütü, bebeğin büyüme ve gelişmesi için eşsiz bir besin kaynağıdır.”

ANNE SÜTÜ ve EMZİRME

Anne sütü, bebekler için sadece besin kaynağı olmakla kalmaz, aynı zamanda hastalıklara karşı koruyucu etkilere sahiptir. Özellikle ilk 6 ay, bebekler için gerekli olan tüm besin öğelerini içerir.

Dünya Sağlık Örgütü, bebeklerin ilk 6 ay sadece anne sütüyle beslenmesini ve en az 2 yaşına kadar anne sütüyle beslenmeye devam edilmesini önermektedir.

Anne sütünün içeriği, doğum ağırlığı, büyüme hızı ve çevresel faktörlere bağlı olarak değişebilir. İnsan sütü diğer memelilerden farklı olarak daha fazla laktoz ve daha az protein içerir. Örneğin, at sütü daha fazla protein içerirken, insan sütü daha az yağ içerir. Anne sütünün bileşimi, meme dokusundan, annenin diyetinden ve depolarından elde edilen kaynaklardan gelir. Bebeğin doğum haftasına ve annenin durumuna göre sütün içeriği değişebilir. Özellikle, erken doğan bebeklerin annelerinin sütü, diğer bebeklerinkinden farklı olabilir. Bu nedenle, anne sütü bebeğin özel ihtiyaçlarına uygun olarak şekillenir.

ANNE SÜTÜNÜN BİLEŞİMİ ve EMZİRME

Anne sütünün bileşimi, emzirme başında ve sonunda farklılık gösterir. Başlangıçta gelen ön süt, su, laktoz ve diğer besin maddelerini içerir. Emzirmenin sonunda ise yağ içeriği artar ve bebek doyar. Bu yağ, bebeğin enerji ihtiyacının büyük kısmını karşılar. Bu nedenle, bebeği hemen memeden ayırmamak ve istediği sürece emzirmeye devam etmek önemlidir.

Anne sütü içeriğinde proteinler, yağlar, karbonhidratlar, vitaminler, mineraller ve biyolojik olarak aktif bileşenler bulunur. Özellikle, anne sütündeki bağışıklık sistemini güçlendiren antikorlar, bebekleri enfeksiyonlara karşı korur. Ayrıca, anne sütü içerdiği çeşitli mikrobiyal sistemleri ile yenidoğanlar için en önemli probiyotik olan Bifido bakteriler tarafından tercih edilen oligosakkaritleri içermesi nedeniyle de bebek bağırsak mikrobiyotası için önemli bir prebiyotiktir.⁵ Sonuç olarak, anne sütü özellikle yaşamın ilk aylarında sağlıklı bağırsak mikrobiyotasının oluşumu için kritik önem taşır.sindirim sistemini destekler ve bağışıklık fonksiyonlarını artırır. Bu nedenle, anne sütü bebeklerin sağlıklı büyümesi ve gelişmesi için önemlidir.

ANNE SÜTÜNÜN BEBEK VE ANNE SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ

BEBEĞİ MEMEYE YERLEŞTİRME

Bebek memeyi emerken sadece ucu değil areola(memedeki kahverengi halka) ve alttaki dokunun çoğunu ağzına almış olmalıdır. Bebeğin dilinin dışarda, alt dişetlerinin üzerinde ve sütün toplandığı kanalların altında pozisyonlanması gerekiyor. Bu şekilde yerleşmişse bebek için “memeye iyi yerleşmiş” deriz.

Bebek memeye iyi yerleştirilmiş ise, sütü kolayca alabilir ve buna “ETKİN EMME” denir.

Areolanın(kahverengi kısmın) büyük bir kısmının görülmesi, yanlış yerleştirmenin güvenilir bir göstergesi değildir. Bazı annelerde areola çok büyüktür ve bebek uygun yerleştirildiğinde bile büyük bir kısmını görebilirsiniz. Bebeğin ağzının üzerinde ve altında görülen areola(kahverengi kısım) büyüklüğünün karşılaştırılması daha güvenlidir.

EMZİRMEYİ BAŞLATMA

Emzirmeyi başlatmak için, bebeğin annenin göğsünde ten-tene temas halinde olması önemlidir. Bu durum, bebeğin meme ucuna doğru yönlendirilmesine yardımcı olur. Anne ve bebek ten-tene temasta tutulduğunda, bebek genellikle bir dizi ön beslenme davranışı gösterir:

• Yeni ortama uyum sağlamak için kısa bir dinlenme,
• Ellerini ağzına götürmek ve emme hareketleri yapmak,
• Sesler çıkarmak ve memenin siyah bölümüne odaklanmak,
• Memeye doğru ilerleyip, aramak,
• Meme başını bulmak ve ağzını genişçe açıp yerleşmek.

İlk emzirme sürecinde ne kadar süreceği veya bebeğin ne kadar kolostrum alacağı konusunda baskı hissedilmemelidir. İlk emzirme, bebeğin memeye alışma sürecidir. Sonraki emzirme denemelerinde, annenin rahat bir pozisyon bulması, bebeğin olumlu davranışlarının fark edilmesi ve annenin kendine güven duyması önemlidir. Aceleci olmadan ve bebeği zorlamadan memeye yerleştirme sağlanmalıdır.

EMZİRME SÜRESİ

Bebeğin emme süresinde belli bir sınırlama yoktur. Anne sütünün artması için bebeğin sık sık emzirilmesi gerekir. Bebek her ağladıkça emzirilmelidir. Ancak anne bebeğin karnının tok olduğunu düşünüyorsa, bebeğinin ağlamasına sebep olan diğer etmenleri gözden geçirmesi gerekir. Yenidoğan bebekler genellikle günde 10-12 öğün(2-3 saatte bir) emzirilmelidir. Bebek büyüdükçe öğün sayısı azalır. Genellikle birçok bebek bir memeyi 5-10 dakikada boşaltarak tokluk hissedebilirken, bazı bebekler 20 dakikadan önce bu doyuma ulaşmazlar. Eğer bebek daha çok emmek istiyorsa ikinci meme de bebeğe verilebilir. Bebek tek meme ile tokluk hissetmişse sonraki emzirmede diğer meme verilmelidir. Eğer bebek iki memeyi de almışsa bir sonraki öğünde son verilen memeden başlanmalıdır. Annelerin prolaktin hormonu geceleri daha çok salgılanır. Bu sebeple geceleri bebeği emzirmek anne sütünün artmasını sağlar. Anneler geceleri bebeğini emzirmek için uyansa bile kendini dinlenmiş hisseder. Bebekler, beslenmesini sadece gündüzleri karşılayana kadar geceleri de beslenmek isterler. Gece öğünlerinin sıklığı bebeklerde farklılık gösterir.

ANNE SÜTÜNÜN YETERLİLİĞİ

Bebek günde 5-6 defa idrar yapıyorsa, günde 1-2 defa kaka yapıyorsa, mutlu ise, tartı kontrollerine gittiğinde yeterli kilo alıyorsa anne sütü yetiyor demektir. Kilo alımı bebekler arasında farklılık gösterebilir. Annenin memelerinin küçük ve yumuşak olması sütün olmadığı anlamına gelmez.

ERKEN TENSEL TEMASIN ÖNEMİ

Bir annenin travay ve doğum sırasında yaşadığı deneyimler bebeğini emzirmesini ve bakımını etkiler. Başarılı Emzirmede On Adımın 4. Adımı: “Doğumdan hemen sonra başlayarak, en az bir saat anne ile bebeğe erken ten temasının sağlanmasını ve annenin, bebeğini emmek için ne zaman hazır olduğunu tanımasının teşvik edilmesi, gerektiğinde emzirme konusunda yardım edilmesi”ni öneriyor.

Erken tensel temas, anne ve bebeği doğumdan hemen sonra bir araya getirerek sağlanan temastır. Bu temas, bebeğin doğumdan sonraki ilk saatlerde annesiyle cilt temasını içerir. Bu temasın bir saat veya daha uzun sürmesi önerilir. Erken tensel temasın faydaları şunlardır:

• Anne ve bebeği sakinleştirir, kalp atışını ve solunumu dengeler.
• Bebeği annenin vücut ısısıyla sıcak tutar.
• Bebeğin metabolik adaptasyonunu ve kan şekerinin düzenlenmesini sağlar.
• Bebeğin anneyle bağ kurmasını kolaylaştırır.
• Bebeğin ağlamasını azaltır ve stresi azaltır.
• Bebeğin kendi kendine emmeye başlamasını kolaylaştırır.
• Anne ve bebeğin normal flora ile temasını sağlayarak hastane flora ile temasını engeller.

Bebek doğduktan sonra hemen annenin kucağına verilir ve yıkanması gerekmez.

BEBEK DOSTU HASTANE
Sağlık Bakanlığı, anne sütünün teşvik edilmesi ve annelere emzirme konusunda bilgi verilmesi amacıyla "Bebek Dostu" hastaneler programını başlattı. Bu program, doğum hizmeti sunan hastanelerde emzirmeyi başarılı ve yerleşik bir uygulama haline getirmeyi hedeflemektedir. Anne adayları, gebelik döneminden itibaren anne sütü ve emzirme konusunda bilgilendirilir. Doğumdan hemen sonra annelerin bebeklerini emzirmeleri teşvik edilir ve eğitimli sağlık personeli, annelere bu konuda yardımcı olur. "Bebek Dostu Hastane" unvanı, güncel bilgilere sahip ve emzirme konusunda eğitilmiş sağlık personeli ile donatılmış hastanelere verilmektedir.

ÖNERİLER

Süt çocukları ile küçük çocukların beslenmesine ilişkin günümüzdeki öneriler şu şekilde özetlenebilir:

• Doğumdan sonraki ilk 1/2 - 1 saatte emzirmeye başlanmalıdır.
• Emzirmeden önce başka yiyecek ya da içecek verilmemelidir.
• İlk 6 ayda bebeklere doğal beslenme(sadece anne sütü) uygulanmalıdır.
• Ek (tamamlayıcı) besinlere 6. ayda başlanmalıdır. 6 ayın üzerindeki tüm bebekler ek besin almalıdırlar.
• Çocuklar 2 yaşına ve devam edebiliyorsa sonrasına kadar emzirilmelidirler.

Anne Sütü ve Emzirme Rehberleri

https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/1437/0/basariliemzirmepdf.pdf

https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/cocuk-ergen-sagligi-db/Dokumanlar/Kitaplar/Emzirme_ve_Anne_Sutu_Ile_Ilgili_Sik_Sorular_Sorular.pdf

https://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/sb/per/belge/hasta_okulu_programi_2019.pdf