Sosyal bilimlerin ana kavramlarından biri olan kimlik (bireysel, sosyal, etnik, vb.) farklı alanlarda farklı nedenler ve içerikler ile sık sık kullanılmaktadır. Kimliğe dair sorular sosyal bilimlerde eski bir tarihe sahip olsa da hala çok belirgindir; çünkü içerisinde temel kabul edilebilecek birçok açıklamayı barındırır. Kimlik kavramı genellikle iki düzeyde ele alınır; bunlar bireysel (kişisel) benlik ve kolektif (toplumsal) benliktir (Gaertner ve ark., 1999). Kimlik kavramının iki düzeyde inceleniyor olması onun işlevi bakımından ‘birey ve toplum arasında bağ oluşturan’ (Verkuyten, 2004) rolünün de olduğunu gösterir. Toplumdaki aktif rollerimizi etkileyen kimliğimiz, benlik kavramı ile nasıl bir ilişki içerisindedir? Sosyal psikolojide, benlik ve kimlik konusunun birlikte ele alınışı 1970’lere denk gelmektedir. 20. yüzyılın ortalarına kadar benlik çeşitli birçok yapı ile birlikte kullanılmıştır: öz-yeterlik, öz-izleme, benlik şeması, öz-bilinç, öz-teori (Kashima ve Yamaguchi, 1999). Benlik ve kimlik kavramlarının birlikte nasıl ele alınması gerektiğine dair farklı yaklaşımlar mevcuttur. Smith (1991), benlik ve kimlik deneyiminin ele alınabileceği üç perspektifin olduğunu öne sürmüştür: evrimsel, kültürel-tarihsel ve gelişimsel. Öte yandan Foddy ve Kashima (2002) benlik ve kimlik arasındaki ilişki beş noktadan ele alınabileceğini belirtmiştir: zihin içinde benlik, benliğin oluşu, toplumsal bağlamda benlik, benlik ve evrim, epistemolojik ve metodolojik konularda benlik. Benlik ve kimlik kavramlarının arasındaki ilişkinin incelenmesi söz konusu olduğunda yaklaşımlar arasındaki farklılıklar ve benlik-kimlik araştırılırken kullanılan alanlar (evrim, gelişim, sosyal, varoluşsal, vb.) bu konunun belirli bağlamlar çerçevesinde incelenebildiği ve incelendiği bağlama göre de farklılık gösterdiği söylenebilir. Fakat benlik-kimlik bir arada düşünüldüğünde çoğunlukla akla ilk gelen bağlamlar sosyal kimlik çerçevesinde olmaktadır. Daha önceden de bahsedildiği gibi benlik temel anlamda bireysel ve sosyal olmak üzere iki düzeyde kimlikle ilişkilendirilmektedir. İki tür benlik düzeyinin temel alınması, kişilerin bu kimliklerden hangilerini daha belirgin olarak ifade ettiklerini araştırmaların konusu haline getirmiştir. Bireyler, kendilerine kim oldukları sorulduğunda daha çok bireysel benliklerinden kaynaklanan tanımlamalar mı yaparlar yoksa sosyal benliklerinden kaynaklanan tanımlamalar mı yaparlar? Bireylerin kimliklerine dair tanımlamalarının bireysel benlik yapılarından mı yoksa içinde bulundukları grubun benlik yapılarından mı etkilendiği konusuna dair çalışmalar sosyal psikolojinin yanı sıra felsefe, sosyoloji gibi literatürlerde de bulunmaktadır. Liu ve arkadaşları (2015) sosyal kimliğin daha belirgin ve yoğun olduğu durumlarda kişilerin daha çok grup dinamikleri üzerinden kimlik tanımlarını belirgileştirdiklerini ortaya koymuştur. Bu durum, kişilerin yaşadıkları toplumun hangi dinamikler üzerinden ilişkileri ve toplumsal işleyişi şekillendirdiklerinin bireylerin kimlik tanımlamaları üzerindeki etkisinin yönünü öngörebileceğimizi ortaya koymaktadır. Diğer bir ifadeyle bir toplumda sosyal kimlik tanımlamaları daha belirgin ise kişiler kimlik tanımlamalarını içinde bulunduğu grubun kaynaklarını temel alarak yapar; toplumda bireysel kimlik tanımlamaları daha belirgin ise bireyler kimlik tanımlaması yaparken benlik kaynaklarını temel alırlar. Özetle, kimlik ve benlik kavramı bir arada düşünüldüğünde daha çok sosyokültürel bağlamlar dahilinde incelendiği belirgin olarak karşımıza çıksa da bu benlik-kimlik olgularının farklı bağlamlarda ele alınmasını daha az önemli kılmamaktadır.

Kaynaklar:
Foddy, M., & Kashima, Y. (2002). Self and identity: What is the conception of the person assumed in the current literature. Self and identity: Personal, social, and symbolic, 3-26.
Gaertner, L., Sedikides, C., & Graetz, K. (1999). In search of self-definition: Motivational primacy of the individual self, motivational primacy of the collective self, or contextual primacy?. Journal of personality and social psychology, 76, 5.
Kashima, Y., & Yamaguchi, S. (1999). Introduction to the special issue on self. Asian Journal of Social Psychology, 2, 283-287.
Liu, Z., Wu, L., & Hou, C. (2015). Social identity: the cause of distinction between group-reference and self-reference effects. Social Behavior and Personality: an international journal, 43(9), 1409-1418.
Smith, M. B. (1978). Perspectives on selfhood. American Psychologist, 33, 1053.
Verkuyten, M. (2004). The social psychology of ethnic identity. Psychology Press.

Görsel Kaynaklar:
https://queerguesscode.wordpress.com/m…/images-and-cartoons/
https://tr.pinterest.com/pin/302867143661433580/
https://www.theodysseyonline.com/iquestion-who-iam